Trouwambtenaar Jan Deelstra met pensioen ,“It is sok moai wurk jong, it is sok moai wurk”
Jan Deelstra (77) uit Franeker houdt per 1 februari 2025 op als Buitengewoon Ambtenaar van de Burgerlijke Stand (BABS) bij gemeente Waadhoeke. Twintig jaar lang heeft hij paren in de echt verbonden, 291 paren in totaal. De interesse om huwelijken te sluiten kwam voor Jan bij zijn eigen trouwerij. “Wij hadden een waardeloze kerel als trouwambtenaar. Ik dacht, ik zou dat best willen, maar dan anders.” Een gesprek met Jan Deelstra, die de talen Nederlands, Franekers en Frysk moeiteloos afwisselt.
Het is een bijzonder verhaal, hoe Jan toentertijd in het werk belandde. Van de bajes naar BABS, zou je kunnen zeggen. Niet als ingezetene van de bajes uiteraard, maar als gevangenisbewaarder in de gevangenis in Leeuwarden. In 2005 ging Jan daar met vervroegd pensioen. Toen werd hij gevraagd door Wietse de Vries van gemeente Franekeradeel of hij BABS wilde worden. “Jan, die funksje hast al, mar do moast al even in sollisitaasjebrief stjoere”, waren de woorden van Wietse. En zo kwam het. In zijn tijd bij de bajes dacht Jan er al eens aan om mensen te gaan trouwen. Maar dat ging toen niet in verband met zijn dienstrooster. Wat Jan al wel deed in zijn tijd bij de gevangenis, was gezinnen begeleiden bij uitvaarten. Al sinds 1994 is Jan namelijk vrijwillige uitvaartbegeleider bij het Humanistisch Verbond. “In die rol kreeg ik wat naamsbekendheid hier in de buurt en zo kwam ik waarschijnlijk in beeld als trouwambtenaar.” Op zijn laptop houdt hij het allemaal bij. “Ik heb heel veel families bijgestaan bij het afscheid nemen.”
Altyd foar in oar
Terug naar de huwelijken. Op 20 mei 2005 waren Jan en Eelkje Draaisma de eerste gelukkigen die werden getrouwd door Jan. Later kwamen er ook steeds meer geregistreerde partnerschappen bij.
Het mooiste aan het werk als trouwambtenaar vindt Jan dat je wat voor een paar kan betekenen. “Laagdrempelig aan hun wensen voldoen en ze met warmte tegemoet treden.” Al op de lagere school bekommerde Jan zich om zijn medemens. Zo verzamelde hij de zilveren doppen van de melk- en yoghurtflessen. Daar werden door de gemeente invalidewagentjes van gehaald. Ook stond hij als jongen bij burgemeester Dijkstra aan de deur om toestemming te vragen om te collecteren voor een goed doel. En later steunde hij de actie van Mies Bouwman, Open het Dorp. “Myn frou sei altyd: Een ander gaat bij jou altijd voor. Einluks is myn hele leven su: altyd foar un ander.”
Bysûndere ferhalen
Jan heeft bijzondere trouwerijen meegemaakt. Zo trouwde hij zijn nichtje in het hotel van Koningin Emma in Duitsland. Een andere keer kon Jan zelf niet autorijden, toen werd hij door het bruidspaar opgehaald met de discobus. Maar er zijn ook trieste verhalen. Zo was er een paar waarvan de man ernstig ziek bleek te zijn. Ze trouwden in augustus. In september belde Jan met de man om te vragen hoe het ging. De man zei: “Ik bin bliid dat jo belje, ik wol sa graach dat jo myn kremaasje ek dogge.” “In desember hew ik syn kremasy deen”, zegt Jan. Toen later de broer van de man een geregistreerd partnerschap aanging, regelde Jan iets met een trekkerdealer. Van die dealer kreeg hij allerlei cadeautjes om aan de man te geven. “Dat verdriet van zijn broer zat mij nog hoog, dit moest voor de jongen wat fleur geven.” De dealer zette zijn grootste trekker voor de deur van het gemeentehuis neer. “Bij de balie dachten ze aan boerenprotesten,” zegt Jan. “Wat vond die jongen dat machtig mooi. En doe moast ik mei nei harren hús yn Seisbierrum. Dat doch ik normaal net, mar no moast it fan harren. By it gebak waard bekend makke dat de frou yn ferwachting wie fan in twaling. Prachtich.” Helaas werden de baby’s te vroeg geboren en hebben ze maar een uur geleefd. Een paar jaar later heeft Jan het paar nog getrouwd.
Het kwam vaak voor dat Jan familie of vrienden van eerdere bruidsparen ook in de echt mocht verbinden (of een geregistreerd partnerschap). Zo waren er vijf zussen waarvan vier door Jan werden getrouwd. Bij één van die trouwerijen in het stadhuis, werd Jan op de schouders gehesen. “Der is net ien trouambtner dy dit hat. Ik doch it oars as oaren. Ik bin gewoan sa at ik bin.” Jan heeft nog geregeld contact met bruidsparen die hij heeft getrouwd. Het is duidelijk dat Jan een graag geziene trouwambtenaar was.
Frou Hennie as klankboerd
Jan maakte veel mee. Hij kon dat thuis gelukkig goed delen. “Yn rou en trou en seker ek yn myn wurk by Justitie ha ik djip leed meimakke. It wie hiel fijn dat der thús in goed klankboerd wie. Myn frou Hennie wie der altyd en sy koe goed lústerje.” Helaas is Hennie in 2020 aan corona overleden.
Waardevol fotoboek
Op 27 september kwam Jan voor het laatst ‘in actie’. Dat hij stopt als trouwambtenaar is zijn eigen keuze. Hij is niet meer zo mobiel als voorheen. “Ik verdom ut om met de skoetmobyl òf ròllatòr naar ut stâdhús te kommen. Dat wil ik nyt.” Op de vraag wat ga je dan nu doen is het antwoord kort: “Niks. Terugzien op prachtige jaren, en hier is het bewijs.” Jan wijst naar het fotoboek met de foto’s die hij toegestuurd kreeg van de bruidsparen. Een zeer waardevol boek waar Jan regelmatig even doorheen bladert. Een boodschap voor aspirant BABSen heeft Jan nog wel: “Wees je heel bewust van waar je aan begint, maar je zult geen mooier en dankbaarder werk vinden. It is sok dankbaar wurk, se bin sa bliid. At jo it self mar goed dogge.”
