Franeker – Volgend jaar september zevende Froonacker manifestatie in Franeker, F-feesten in Franeker. Inwoners van de stad die de dertig zijn gepasseerd kunnen het weten. Het was namelijk in 1981 dat de laatste Froonacker manifestatie werd georganiseerd. Toen ter gelegenheid van het 200 jaar bestaan van het Eise Eisinga planetarium. Dat was de F6. Zo werden de feestelijkheden in september kortweg genoemd.
Voor 2013 – het jaar waarin het 60-jarig jubileum van de Agrarische Dagen wordt gevierd – staat de F7 gepland. Een feestweek die door de toevoeging van dat “Froonacker label” extra glans én budget krijgt.
Naast de voorbereidingen voor de Agrarische Dagen van dit jaar is het dagelijks bestuur – aangevuld met een aantal “oudgedienden” – daarom al vanaf maart van dit jaar druk in de weer om ook hiervoor reeds plannen te bedenken en ideeën te ontwikkelen.
Een duik in de archieven van de Stichting Agrarische Dagen leverde hiervoor genoeg suggesties op. Acht à negen verhuisdozen vol notulen en krantenknipsels moesten worden doorgenomen. Voor de liefhebber van de Franeker geschiedenis een uitdaging.
Werden de eerste officiële Agrarische Dagen in 1953 gehouden, in dit archief ook verhalen en indrukken van stadsfeesten van oudere datum. Een ongedateerd en anoniem krantenknipsel verhaalt over de historie van de F-feesten. We laten de onbekende scribent daarover graag aan het woord:
In jaquet met hoge hoed
“Het begon in 1932 met twee grote tenten op het Sjûkelân. Vrucht van inspanning van VVV en de toenmalige winkeliersvereniging. Met bijna 14.000 betalende bezoekers, zodat de organisatoren na afloop aan de gemeente de muziektent op het Martiniplantsoen zouden aanbieden. En dat in de beruchte crisisjaren. Het comité in jaquet met hoge hoed.
In de tent werd Franeker met al zijn handel en wandel aan den volke getoond en verzorgden eigen Franekers muziek en cabaret. O.a. werd de Paul Blackmanband erg bekend, met schoensmeer tot negers getransformeerde Franeker jongelieden. De sport was toen vertegenwoordigd met een fietswedstrijd, waarvoor extra veel belangstelling ontstond, toen velen kans zagen zonder te betalen op het terrein te komen.
Het succes steeg de organisatoren naar het hoofd. Men zou vrijdagavond sluiten, maar wegens succes geprolongeerd, sloeg zaterdagochtend het weer dusdanig om dat de aangebrachte versieringen ernstige schade opliepen, maar het feest ging wel door.
De voorzitter denkt, dat de volgende F in 1942 kan worden gehouden. Het zou anders worden en duren tot 1949 voor het 750-jarig bestaan van de stad tijdens de F2 kon worden gevierd. Maar dat is dan ook intensief gebeurd, met b.v. notabelen, die tot diep in de nacht gezeten waren op biervaten op de Breedeplaats, het centrum voor intieme samenkomsten, naast – alweer – de grote feesttent op it Sjûkelân. Met weer een zakenbeurs en sportwedstrijden.
Feestende stad
Maar deze keer ook herauten door de stad en een historische optocht met Sicco Sjaerdema, die aan de magistraten van de stad de stadsrechten aanbiedt en met zijn grote stoet ruiters veel bewondering verwerft. Commissaris Mr. Linthorst Homan opent met burgemeester Dijkstra het officiële gebeuren en de Koninklijke Luchtmacht davert regelmatig over de feestende stad. Abe Lenstra voetbalt met Heerenveen tegen de Luchtmacht en meester L. Hofstra laat verenigingen en kinderen gezamenlijk zingen op de Voorstraat. De week is flink gevuld. Luchtmachtkapel en een stuk van ‘schuit’ (Yme Schuitmaker, red.) in de feesttent. En natuurlijk internationale kaatswedstrijden er het feest duurt deze keer royaal tot en met de zaterdag en trekt tienduizenden bezoekers.
En dan duurt het weer lang, 16 jaar voordat in 1965 de F3 van start gaat. Misschien wel omdat de tekorten van het vorige feest de Franekers nog wat in de benen zaten. Maar het garantiefonds van f 27.000,- had alles indertijd keurig opgelost.
Het ging weer gebeuren. De oud-Franeker, toenmalig staatssecretaris S.A. Posthumus, verrichtte de opening en de aloude vlag van Franeker hing middels een spectaculair afgeschoten raket, zegevierend in de lucht.
Franeker: feest- en lichtstad
Ook nu de zakenbeurs met muziek en cabaret in een grote tent op het Sjûkelân. En steeds meer gerucht in de stad. Tekenwedstrijden op straat, plaatselijke muziekkorpsen, activiteiten van vrouwenverenigingen en standsorganisaties; Rients Gratama, Tetman de Vries en de ZZ en de Maskers. En niet te vergeten de verlichting van de stad, zodat ietwat onbescheiden van Franeker Feest- en Lichtstad werd gesproken. En door de verlichting steeds meer mogelijkheden voor avondactiviteiten, naast de trekkerwedstrijden en ruiterbehendigheidswedstrijden overdag.
Maar deze gelegenheid was dan ook uniek, samenvallend met de opening van de rondweg, genoemd naar de grote promotor van de Franeker feesten, burgemeester J. Dijkstra. Een opening met wederom de Commissaris der Koningin, maar ook met twee olifanten en een groot aantal paarden van een toevallig aanwezig circus, zodat de barricaden op de rondweg zonder de minste moeite vlot konden worden opgeruimd om de stoet van feestvierenden door te laten, voorafgegaan door ons aller pliesie Boot.
Buitengewoon feestelijk
In de loop van de jaren gaat er bij de openingen steeds meer de lucht in. Deze keer 21 vlaggen en 1000 postduiven, door de burgemeester hoogst persoonlijk losgelaten. Feesttent, straten en pleinen gevulder dan ooit. De 20ste politie PC in dit jaar en voor het eerst deden de kerken mee met een tentoonstelling over Kerken in Friesland. Het combo van het Leger des Heils speelde overigens bij de feestmiddag van de plattelandsvrouwen. Sport en trekkers, ponies en paarden, visclub en drumbands hielden hun wedstrijden. Vooral is de mengeling van uniformen en andere drachten interessant en buitengewoon feestelijk om te zien. En zo naderen we de F5, in de langzamerhand traditioneel geworden derde week in september, hoewel de feesten vroeger eind augustus werden gehouden.
F5: Franeker weer Academiestad
De stad bestaat 775 jaar. Althans de gelegenheid om dat te vieren wordt aangegrepen, want historisch is alles niet even duidelijk rond die stichtingsdatum. Franeker werd weer feest- en lichtstad. Kinderen en bur- gers liepen verkleed op straat. Oude gevels werden aangebracht. Er verrezen poorten. Uitbundig is er feestgevierd onder het motto: Franeker weer Academiestad. Professoren, comité en gemeentebestuurderen liepen in een onvergetelijke paradepas – nou ja, het liep zowat – naar het Sjûkelân, waar de universiteit opnieuw was opgericht. Midden onder toespraken en mirakelen reed de legendarische ‘Mr.’ Bijlsma per taxi voor, alsof het bij het stuk hoorde.
De Breedeplaats zag er middeleeuws uit en men kon zich op Bourgondische wijze te goed doen in deze week. Een week met weer alle oude ingrediënten – maar soms in nieuwe vorm – historische optochten voor kinderen, de echte Amsterdamse politiekapel, Vader Abraham en Ria Valk. En nog een keer ons aller burgemeester Dijkstra, die een jaar later afscheid zou nemen van zijn ambt. De showboot ‘de Princehof’
voer van Franeker naar Dronrijp met muziek aan boord en had drukke klandizie. En na het traditionele vuurwerk begon het ongekend te regenen. Een bui, die gevolgd werd door een natte moesson tot het einde van het jaar. Niet zo best voor aardappelen en bieten. Maar het Franeker F-feest was voorbij en dat het met de oogst toch nog redelijk goed verlopen is, was te danken aan de inspiratie die menigeen in die feestweek had opgedaan.
