Paul de Weijer stopt als beheerder begraafplaats: ‘Sommige begrafenissen vergeet je niet’
Paul de Weijer stopt na ruim 25 jaar als beheerder van de algemene begraafplaats aan de Harlingerweg in Franeker. Tussen het reguliere onderhoudswerk aan het groen werd hij bij begrafenissen geregeld geconfronteerd met veel emoties. ,,Meestal kon ik daar wel goed mee omgaan.’’
Als Paul de Weijer over de algemene begraafplaats wandelt, blijft hij vertellen. Over de ingang die hij opener en kleuriger heeft gemaakt, over markante grafstenen en de plekken waar bekende Franekers liggen begraven.
Eigen stempel
Als vakbekwaam hovenier kon hij het de afgelopen 25 jaar natuurlijk niet laten om een eigen stempel te zetten op de inrichting van de begraafplaats. Geboren en getogen in het groene Wageningen was De Weijer (64) gewend aan kleurig bloeiende struiken en planten. Hij introduceerde heide, coniferen en struiken die het hele jaar een kleur gaven aan een plek waar treurnis veelal de overhand heeft.
Over kosten van die vernieuwingen had de gemeente als eigenaresse niet te klagen. ,,Je kunt alles kant en klaar kopen voor je tuin, of in dit geval de begraafplaats, maar de uitdaging zit juist in het zelf kweken van planten en struiken. Ik koop vaak wat struiken, ga ze in de herfst stekken en zet de nieuwe plantjes in het voorjaar uit. Dat geeft veel meer voldoening.’’
Graf delven
Het onderhoud van al het groen op de 3 hectare grote begraafplaats vormt de hoofdmoot van de werkzaamheden. In de beginjaren hoort daar ook het delven van het graf bij. Eerst alleen, later door nieuwe ARBO-wetgeving met collega Hessel Bleeker.
,,Zo’n graf is 1.90 diep. De ARBO vond het instortingsgevaar te groot en eiste dat het werk met twee man werd gedaan.’’
Samen zijn ze dan nog altijd drie tot vier uur aan het scheppen. Als het kraantje zijn intrede doet is het werk in een uur klaar. Na het delven van het graf wordt de werkplunje verruild voor het zwarte pak om de stoet op te wachten en te begeleiden naar het graf. Na afloop de werkplunje weer aan voor het sluiten van het graf.
Eer
Dat alles hoort de laatste jaren niet meer tot zijn taken, omdat het wordt uitbesteed. Het contact met de mensen op een heel speciaal moment, dat mist hij. Vragen van bezoekers kan hij nu vaak niet meer beantwoorden, want hij was er niet bij. Bovendien heeft hij het ook altijd als een eer ervaren om iemand op een waardige manier naar zijn of haar laatste rustplaats te brengen.
Zonder andere uitvaarten te kort te doen staat een aantal begrafenissen De Weijer nog helder voor ogen. De begrafenis waar vrienden of collega’s een erehaag vormden met hun Harley Davidson of met brandweerwagens. En de begrafenis van Dave Steensma die in 2004 als eerste Friese militair in Irak om het leven kwam. ,,De militairen die hun laatste eer kwamen bewijzen, het verdriet, de saluutschoten, dat zijn momenten die ik nooit zal vergeten.’’
Opsporing verzocht
Dat geldt ook voor de begrafenis van Sybine Jansons, het 13-jarige meisje dat in Doorn werd vermoord en in Franeker werd begraven. ,,Ze hadden toen de dader nog niet en hielden er rekening mee dat hij het graf zou opzoeken. In het geheim was er een camera geplaatst, zodat de bezoekers van dat graf werden gefotografeerd. Later is hier ook een uitzending van Opsporing Verzocht opgenomen..’’
Meestal kon hij zijn emoties wel in bedwang houden, ,,maar als een boom van een vent zijn tranen laat vloeien als de kist met daarin z’n opa langzaam zakt, ja, dan ben ik ook maar een mens. Ik heb later geleerd om me dan heel erg te focussen op de bloemen, want ik wil m’n werk wel goed blijven doen. Dat kan niet anders.’’
4 mei herdenking
Paul de Weijer vindt het nog altijd jammer dat toenmalig burgemeester Marian Haveman besloot om de jaarlijkse dodenherdenking te verplaatsen van de begraafplaats naar het monument achter de Martinikerk. ,,De militairen en oorlogsslachtoffers liggen hier begraven. Nu komen ze overdag een krans leggen, maar ik blijf vinden dat de herdenking ’s avonds hier zou moeten zijn.’’
Het aantal begrafenissen loopt langzaam terug. Ook dit jaar . De Weijer en Bleeker hielden rekening met extra begrafenissen door het coronavirus, maar dat was niet het geval. De Weijer heeft de indruk dat steeds meer mensen kiezen voor een crematie. Gemiddeld krijgen in een jaar tussen 50 en 70 mensen een laatste rustplaats op de Franeker begraafplaats.
Geen vandalisme
Samen met zijn betrokken echtgenote Femia heeft Paul de Weijer altijd fijn gewoond in de bedrijfswoning bij de ingang. Een positieve bijkomstigheid daarvan is dat er in al die jaren eigenlijk nooit sprake is geweest van vandalisme. Er zijn wel ‘maren’ als je zo dicht bij je werk woont: ,,Soms komen mensen gewoon op zondagochtend ons terras op met een vraag terwijl we zitten te koffiedrinken. Wegsturen, dat kan niet. Ik probeer wel altijd te helpen, maar op zeker moment hebben we toch maar een caravan aangeschaft. Alleen als we weg zijn, hebben we vrij.’’
Flora en fauna
Een stil terrein vol dieren en vogels, planten en bomen als ‘achtertuin’ heeft wel als voordeel dat Femia haar hobby van natuurfotografie ook bij huis kan uitoefenen. Femia de Weijer: ,,We hebben hier in een seizoen een keer 36 soorten vogels geteld. Van de kramsvogel, tot de groene specht, het goudhaantje, de putter en enkele uilensoorten.’’
Vogels hebben Paul de Weijer er ook wel eens tussen genomen. Zo verweet hij een keer zijn collega dat die hem steeds met noten bekogelde. Uiteindelijk bleken kraaien de daders. De vogels lieten noten uit bomen in het park op de grafstenen vallen om ze zo te kraken.
Dank
Hij neemt op dit moment vrije dagen op, maar per 1 augustus laat Paul de Weijer een deel van Franeker achter zich waar hij zich buitengewoon verantwoordelijk voor voelt, uit respect voor de mensen die hier hun laatste rustplaats kregen en voor hun nabestaanden. ,,Het mooist voor mij is als een familie een paar dagen na de begrafenis bij het graf komt en je bedankt omdat alles goed is verlopen en het graf en de bloemen er mooi verzorgd bij liggen. Daar doe je het uiteindelijk allemaal voor.’’
Ze verhuizen naar Elsloo, naar een gebied met meer beschutting, bomen en struiken. Want als je niet op de klei geboren bent, dan went dat nooit, zegt Paul de Weijer met een glimlach. ,,We hebben hier altijd met plezier gewoond en gaan nu een ander stukje Friesland verkennen.’’
tekst en foto’s : Uultsje Talsma
Op de onderste foto’s staat Paul bij de plattegrond van de begraafplaats en op de bovenste foto staat staat Paul bij voormalig “opbaarhuisje”schreven.
